De Zes Grote Gedachten over Film (6 Big Film Ideas)

'Wat is film?' vraagt Jolijn de deelnemers van Krachtstof. Film is geluid. Het zijn beelden, maar ook animaties en augmented of virtual reality. Film kijk je in de bioscoop en op tv en op sociale media. Er zijn speelfilms, tv-series, clips, socialmedia-video’s. Film kan ook educatie zijn.   

Maar bovenal, zo benadrukt Jolijn, is film een taal. En filmeducatie leert ons – onze leerlingen – die taal te spreken. Want beeld is overal, je kunt er niet omheen. Filmhub Noord en de aangesloten partners zetten in op het bewust kijken, maken en onderzoeken van films door leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.  

Bewust kijken naar film 

‘Om bewust naar film te kijken,’ benadrukt Jolijn, ‘wil je vragen in je achterhoofd houden terwijl je kijkt. Wat zie je? Wat hoor je? Wat voel je?’  

Op het bioscoopscherm start de docu M6NTHS.  

Jeffrey herhaalt de drie vragen van Jolijn: ‘Wat zag je …’

Vanuit de zaal: Het was duidelijk in een fabriek, in een slachthuis / het camera filmt omhoog tegen de hekken aan, vanuit de ogen van het varken / de beelden waren bleek, grijs en grauw / je zag een varken achter een hek / het was in en gebouw met een klein raam / ik zag angst in de ogen van het varken 

‘Wat hoorde je …’

Ik hoorde vogels buiten / je hoorde gekrijs van een ander varken / je hoorde ook hekken en mechanische geluiden

‘… en wat voelde je?’

Het gaf me een angstig gevoel / zielig, alsof dat varken begreep wat er zou gaan gebeuren / ik kreeg een knoop in mijn buik / ik was vooral bezig met ‘wanneer zal ik mijn ogen en oren dicht doen’ / ik was bang voor schokkende beelden

Daarom filmeducatie

‘Beeld is overal, kinderen kijken overal filmpjes en video’s’, klinkt er uit de zaal. En: ‘Film heeft invloed op kinderen.’

Jolijn: ‘Daarom is er filmeducatie. Filmeducatie levert een rijkdom aan inzichten op over kunst en cultuur, de maatschappij, de geschiedenis en de leerling zelf. Daardoor zet en ziet de leerling de wereld en zichzelf in een breder en rijker perspectief. In het klaslokaal kun je kinderen de vijf belangrijke filmvaardigheden leren.’

• Beleven

• Verwoorden

• Onderzoeken

• Reflecteren

• Creëren

Vier van deze filmvaardigheden passen de deelnemers nu al toe in deze sessie. ‘In de omgeving waarin je kijkt, in dit geval de bioscoopzaal, start de beleving. We onderzoeken en verwoorden aan de hand van de ontdekkingsvragen. En door op één ding wat verder in te zoomen begin je met reflecteren.’

Filmdidactiek: 6 Big Film Ideas

En dat brengt Jolijn en Jeffrey bij de zes Grote Gedachten over film die in elk klaslokaal besproken mogen worden. Want film is:

1. Een persoonlijke ervaring

2. Technologie

3. Een ontwerp van de makers in beeld en geluid

4. Cultuur en erfgoed

5. Een expressievorm

6. Invloedrijk

Met korte filmfragmenten en trailers nemen Jolijn, Jeffrey en de onderwijsprofessionals in de zaal de proef op de som.

1.   Film is een persoonlijke en magische ervaring

Wat voel je?

Jeugdsentiment / kippenvel / emotioneel / de eerste film die ik zag in een bioscoop / je gaat terug naar je kindertijd en die herinneringen komen naar boven.

Leeropbrengst: Je leert woorden te vinden voor wat je denkt en voelt. Door deze te delen onderzoek je de ervaring van anderen.

2.   Film is technologie

Wat zie je?

Slecht gemaakt / 20 jaar na de première wordt de ‘enhanced’ filmversie uitgebracht / betere techniek is reden om film opnieuw uit te brengen / magisch

Jeffrey: ‘Wat zouden kinderen van nu over deze film zeggen? Traag. Toch blijft het een magische ervaring, ook met de techniek van toen. Maar het valt op dat de techniek er wat knullig uitziet. Tegenwoordig is dat wel anders.’

Leeropbrengst: Je leert dat door techniek slim in te zetten een verhaal meeslepender wordt. Technologische ontwikkelingen door de jaren heen kunnen deze ervaring veranderen.

3.   Film is een ontwerp van makers in beeld en geluid

Wat zie je? Wat hoor je? Wat voel je (is dit docu of fictie)?

Het lijkt ongescript / de meisjes praten door elkaar heen / er is één vast camerastandpunt / achtergrondgeluiden komen ongefilterd binnen / het is vast een documentaire

Jolijn: ‘Dit is fictie. Het is gescript. De maakster wil juist spelen met de hoofden van kijkers. Want eigenlijk, zegt ze, moet je je realiseren dat achter elke film een maker zit, die jou op het verkeerde been kan zetten.’

Leeropbrengst: Je ontdekt welke keuzes de maker maakt, zoals kader, camerastandpunt, locatie, kleur, muziek. En welke middelen jijzelf kan inzetten om beeldend te vertellen.

4.   Film is cultuur en erfgoed

Wat zie je? Wat hoor je? Wat voel je?

Ze heet Winkywong en komt uit China, dat voelt verkeerd / erfgoed: ons sinterklaasfeest / Nederlandse traditie vanuit een buitenstaandersperspectief / stereotyperend over Chinese en Nederlandse cultuur / Zwarte Piet

Jeffrey: ‘In 2005 kon dit. In 2023 zouden we deze film niet nog een keer zo maken.’

Leeropbrengst: Je onderzoekt de achtergrond van de film en leert dat cultuur, maatschappelijke normen en waarden en tijd van invloed zijn op een verhaal.

5.   Film is een expressievorm

Wat zie je? Wat hoor je? Wat voel je?

Zitten in iemand zijn hoofd / weet niet hoe hij moet omgaan met situatie

Jolijn: ‘In de animatie zien we een innerlijke belevingswereld. Zo fijn is animatie. Daarin kan alles. We kijken in het hoofd van een autistische jongen, zien zijn persoonlijke zoektocht.’

Leeropbrengst: Je leert hoe film ideeën, gevoelens en toekomstbeelden op een creatieve manier kan verbeelden.

6.   Film is invloedrijk

Jeffrey: ‘Op het moment dat Squid Game populair was, kwam ook het spel Annemaria Koekkoek terug op het plein. Alleen was je nu niet “af”, maar “dood”.’

Leeropbrengst: Je leert dat film invloed heeft en mensen kan vormen en hervormen. Je leert kritisch en bewust met film om te gaan.