Filmmaker Ester Gould: “Die ene blik van een hoofdpersoon kan een wereld van verschil maken”

Lesgeven over film kan op allerlei manieren. Je kunt bijvoorbeeld ingaan op het maakproces, waarbij leerlingen zich in de schoenen van de filmmaker zetten. Ester: “Ik juich dit alleen maar toe! Jongeren, of beter gezegd: de meeste mensen, hebben geen idee hoe een documentaire wordt gemaakt. Leren over het maakproces maakt dat je bewegend beeld beter kunt beoordelen en meer ziet als je film kijkt."

Regisseur Ester Gould maakte samen met Sarah Sylbing de documentaireseries Schuldig en Klassen. Tijdens Beeldbekwaam in het Onderwijs in Eye Filmmuseum, neemt Ester je mee in alle fases van het filmmaken, van research tot het filmen en de montage. Aan de hand van fragmenten kom je veel te weten over de keuzes die Ester als filmmaker maakt om het verhaal krachtig te vertellen.

Wat weten maar weinig mensen over film?

"Dat een filmmaker duizend-en-één beslissingen maakt die de kijkervaring sturen. Lang niet iedereen realiseert zich dat één knip in de montage, waarmee je een blik van een personage er wel of niet inlaat, al het verschil maken in dat je als kijker denkt ‘wat een sympathiek iemand’ of juist niet.

Sturing geven aan de kijkervaring is het métier van de filmmaker. De optelsom van vele keuzes die gaan over wie je filmt, waar je staat te filmen, de snelheid waarop beelden elkaar opvolgen, het geluid dat je eronder zet en nog veel meer, moet vertellen wat je als filmmaker wil overbrengen.

Je hebt dus grip op de kijkervaring, maar het is zeker niet zo dat je die volledig kunt controleren. Want enerzijds moet je een plan hebben, dat is je regievisie. Tegelijkertijd wil je niet vooropgezet te werk gaan als je een documentaire maakt, dus je geeft ruimte aan wat er gebeurt, aan de werkelijkheid. Daarbij ben je voortdurend op zoek naar hoe je die werkelijkheid kunt vormgeven. Het maakproces van een documentaire lijkt op schaken op tien borden tegelijk!"

"In de eerste week waarin de scholen weer beginnen is het bloedheet. Je ziet hoe Anyssa op haar flipflopjes naar haar oude school loopt. Juf Jolanda, haar vertrouwde groep-8-juf voorbereid zich in haar lokaal voor op de nieuwe groep 8. Zodra juf Jolanda haar oud-leerling ziet, condoleert ze en omhelst ze haar. ‘Hey, moppie,’ zegt zegt waarop Anyssa huilt, haar verhaal doet en lacht als ze herinneringen aan opa ophaalt. In dat moment zit voor mij zoveel. Je ziet de intimiteit tussen Anyssa en juf Jolanda. Je ziet vooral de betekenis die een leerkracht kan hebben, juist voor kinderen die het thuis moeilijk hebben.

In dat lokaal mochten wij met onze neus erboven op staan omdat we Anyssa al meer dan een jaar kenden, en we kenden opa en juf Jolanda ook. De cameraman had al vaak in het lokaal gefilmd, wist hoe het licht er valt en Anyssa en haar juf voelden zich op hun gemak bij hem waardoor hij dichtbij kon komen, zonder dat ze dachten: jeetje, ik word gefilmd.”

Bovenstaande afbeelding: Anyssa en haar opa, in opa’s Canta, in Klassen. Fotografie: Jean Counet.

"Dat betekent niet dat er nooit een gefilmd gesprek inzit, maar het hart is dat ik erbij ben en dat het een filmervaring is. Dus ik probeer documentaires te maken die net zo cinematografisch zijn als een speelfilm.

Omdat de films die ik maak behoorlijk veel inzet vergen en lang duren om te maken en er veel van mijn emotionele leven inzit -want ik stort me erin- maak ik liever films over onderwerpen die ik van belang vind. Dus dat is dat maatschappelijke engagement: het moet wel een verhaal vertellen waarvan ik vind dat het belangrijk is.”

Bovenstaande afbeelding: still uit Flushing, de documentaire waar Ester op het moment aan werkt. Fotografie: Tinx Chan.