“Met dit partnerschap benut je een bestaande infrastructuur op de meest effectieve manier, waarbij iedereen vanuit zijn eigen expertise een bijdrage levert.”
(Renske Gasper, hoofd educatie, International Film Festival Rotterdam)
“Het medium film is niet nieuw voor kinderen, maar ze hebben mogelijk een beperkte blik met betrekking tot het medium. Film heeft zoveel mogelijkheden om je verbeeldingskracht en perspectief op een onderwerp te verbreden. Er zijn veel verschillende vormen om kennis mee te maken. Daarbij vind ik het onderwerp - strijd- van het korte-filmprogramma in deze pilot heel goed passen in deze tijd.”
(Jantine van der Meijden, teamleider onderwijsprogramma’s Kunstgebouw)
Al vanaf de start in juni 2019 werkt Filmhub Zuid-Holland samen met Kunstgebouw, bemiddelaar en aanbieder van cultuureducatie in Zuid-Holland, grofweg in het gebied tussen de grote steden in. Zij zagen binnen het primair onderwijs vraag naar filmeducatie.
Jantine van der Meijden, teamleider onderwijsprogramma’s, is namens Kunstgebouw betrokken bij de opzet en uitvoering van de pilot Kijk|Kunst. “Door de komst van Filmhub Zuid-Holland is de mogelijkheid ontstaan om kwalitatieve filmprogramma’s toe te voegen aan het aanbod van Kijk|Kunst en hierdoor meerwaarde te creëren. Film was als discipline eerder opgenomen, maar werd op een zeker moment minder gewaardeerd. Leerkrachten hadden door het digibord toegang tot digitale middelen in de klas en zagen een extern bezoek aan een film niet meer als meerwaarde. Nu, vele jaren later, zijn leerkrachten gewend aan het digibord en merken ze dat ze film niet meer inzetten.“
Kunstgebouw en Filmhub Zuid-Holland besloten om samen een pilot op te zetten en formuleerden hiervoor de volgende criteria: er moet in de gemeente een filmtheater aanwezig zijn, er moet bestaand aanbod zijn dat geschikt is, een van de vier lessen is een filmvertoning op locatie. En, de school moet gemotiveerd zijn deel te nemen en bereid zijn om te evalueren.
Nadat de vraag helder geformuleerd was, heeft Filmhub Zuid-Holland geadviseerd over passend aanbod en Kunstgebouw de keuze gegeven uit een aantal mogelijke ‘matches’. Met als uitkomst het korte filmprogramma van het International Film Festival Rotterdam (IFFR). Renske Gasper, hoofd educatie van het festival vertelt: “Filmhub Zuid-Holland gaf aan dat het PO shorts programma van IFFR goed zou kunnen aansluiten bij de wensen en behoeften van Kunstgebouw t.a.v. het opnemen van filmeducatie in hun aanbod.”
Jantine voegt toe - “Het is heel fijn dat Filmhub Zuid-Holland al goed weet wat er aan kwalitatieve programma’s beschikbaar is en wat past binnen Kijk|Kunst. Door de secure selectie van films en een moderator/filmdocent die in gesprek gaat met de leerlingen ontstaat er een beleving en meerwaarde die verder gaat dan ‘alleen’ een film kijken zoals kinderen in hun vrije tijd doen.”
Het programma Kijk|Kunst heeft een vast format waar scholen aan gewend zijn. Het bestaande lesmateriaal moest dus omgezet worden. “Dit was geen probleem voor IFFR, vertelt Renske, “IFFR staat open voor maatwerk en heeft eerder met cultuurbemiddelaars uit de regio overleg gehad ten aanzien van het lesmateriaal dat bij de filmprogramma’s wordt aangeboden. De manier waarop dat nu met Kunstgebouw en Filmhub Zuid-Holland gebeurt is wel nieuw, omdat er hier al een volledig bestaand format was waarop het IFFR programma in samenwerking met Filmhub Zuid-Holland is aangepast.”
Het aanbod van IFFR bestond dus al, maar hoe wordt een filmprogramma voor leerlingen samengesteld?
Renske: “IFFR selecteert de films op basis van IFFR-DNA - de film als kunst staat centraal en er is veel aandacht voor maatschappelijke relevante vraagstukken. In het uiteindelijke programma letten we enorm op de samenstelling, de combinatie van films moet de individuele films versterken. Het moet dus meer zijn dan een aantal films achter elkaar afspelen. We letten daarbij ook op de combinatie van fictie - animatie - documentaire film. Kortom: het is een enorme puzzel . Voor dit programma hebben we zo’n 60 films gezien waarvan er 6 zijn geselecteerd.”
Jantine was direct enthousiast over de potentie van het korte-filmprogramma. “Leerlingen worden uitgedaagd om te reflecteren. Daarnaast zijn het films uit alle windstreken wat de blik op de wereld een stukje verruimt. Het is heel waardevol dat leerlingen een verbreding krijgen van hun filmervaring door kennis te maken met andere filmstijlen.”
Renske beaamt dit: “Het korte-filmprogramma geeft een dwarsdoorsnede van kwaliteitscinema van over de hele wereld. Het huidige filmprogramma dat we hebben samengesteld toont veel van de misstanden en problematiek in de wereld, maar geeft tegelijkertijd ook genoeg lucht, ruimte, humor en veerkracht. We willen leerlingen actief (als maker) laten kijken door ze steeds vanuit de gekozen vorm te laten nadenken over de inhoud en de terugkoppeling naar de keuzes van de regisseur te maken.“
Zien IFFR en Kunstgebouw dat scholen in coronatijd andere wensen hebben op het gebied van cultuureducatie?
Jantine: “We houden in deze periode de vinger aan de pols. We merken dat de wensen op dit moment anders zijn. Al heb ik niet de indruk dat wensen blijvend anders zijn. Scholen hebben hun handen vol aan de zaakvakken. We zien dat cultuuronderwijs niet op de eerste plaats komt. Tegelijkertijd merken we dat sinds de scholen weer open zijn, leerkrachten willen werken aan veiligheid, cohesie in de klas en daar kunst- en cultuuronderwijs een mooie drager voor vinden. En in spannende tijden is er ook behoefte aan creativiteit en het plezier van de verbeelding. Voor externe bezoeken zien we dat scholen niet graag willen samenkomen met veel leerlingen en al helemaal niet met andere scholen. Daarnaast willen scholen liever geen externen in de school . Dit zijn maatregelen die nu spelen, maar het zijn nog geen blijvende maatregelen. Om de programma’s op tijd op de scholen te brengen werkt Kunstgebouw vooruit. We denken nu al na over aanpassingen in het programma van volgend jaar. Wij zijn hoopvol en positief dat de programma’s al dan niet in een aangepaste vorm kunnen doorgaan.”
Renske: “Dat is heel afhankelijk van de verschillende scholen en leerkrachten die we spreken. Er is best veel flexibiliteit en wil om toch te blijven investeren in cultuuronderwijs. We hebben al veel boekingen voor komend festival. Maar er is ook onzekerheid over wat mogelijk en haalbaar is. We proberen in ieder geval zoveel mogelijk mee te denken en onze programma’s in verschillende formats aan te bieden.”
Eveline van Stuijvenberg, projectleider Filmhub Zuid-Holland: “Aan Filmhub Zuid-Holland de uitdaging om, met alle onzekerheden en (on)mogelijkheden die er zijn in het najaar van 2020, er voor te zorgen dat de pilot toch door kan gaan, Corona of niet. Filmhub Zuid-Holland heeft twee scenario’s geschetst en daarvoor een reeks alternatieven bedacht om er voor te zorgen dat de leerlingen in Bodegraven-Reeuwijk en Nieuwkoop toch prachtige filmlessen krijgen en een heuse festivalbeleving ervaren.”
Wat verwacht je van de resultaten van het programma?
Renske: “Dit programma hebben we afgelopen festival aan ruim 8000 leerlingen en leerkrachten vertoond. De reacties waren enorm positief, onze impactmeting laat zien dat de leerlingen het programma met een ruime 8 hebben beoordeeld. Ik hoop dat de leerlingen die het programma via Kunstgebouw gaan zien dezelfde ervaringen zullen hebben.”
Jantine: “Ik verwacht dat scholen enthousiast zullen zijn over deze wijze van film beleven. Het programma is anders dan de meeste kinderen gewend zijn vanuit hun vrije tijd én anders dan de voorstellingen in Kijk|Kunst. Ik denk dat de leerkrachten het prettig zullen vinden dat er een filmdocent betrokken is. Die neemt werk uit handen en kan daarnaast heel inspirerend zijn om na de films verder te werken in de klas.”
Eveline: “Ik verwacht en hoop dat dit het begin is van een mooie en langdurige samenwerking waarin we voor heel Zuid-Holland een prachtig aanbod kunnen verwezenlijken. De uitkomsten van de enquête zullen het leren….”
Goed nieuws! Tot nu toe hebben 13 basisscholen uit de gemeenten Bodegraven-Reeuwijk en Nieuwkoop zich aangemeld voor de pilot.
Meer weten over deze pilot of wil je ook samenwerken met Filmhub Zuid-Holland? Laat het ons weten via info@filmhubzuidholland.nl.
