Het Corderius College in Amersfoort, een school voor mavo, havo, atheneum en gymnasium met 1.834 leerlingen, werd in 1950 opgericht als een christelijke school. Kenmerkend voor de school is de nadruk op de sociale omgang en naastenliefde. Het komt aan de orde binnen de lessen godsdienst en filosofie, en de weekthema's en dagopeningen.
"We proberen een sociale instelling aan leerlingen uit te dragen, en ook aan elkaar binnen het schoolteam," zegt rector Arnoud Messelink. "Ik ben er ontzettend trots op dat het zo goed lukt. Niet dat alles altijd vlekkeloos verloopt, maar ik durf te zeggen dat het de cultuur van onze school typeert."
Film is op het Corderius een onderdeel van de talen, maar vooral van de kunstvakken en het heeft een stevige plek binnen het vak filosofie. Het gaat om diepgaande lessen waarbij leerlingen films op het witte doek kijken in filmtheater De Lieve Vrouw.
VISIE
"Als school zit je niet alleen op kennisoverdracht, wij zien het het ook als onze taak om stevig aan persoonsvorming te werken," zegt rector Arnoud. "Film stelt je in staat om een beeld te krijgen van mensen die een ander leven hebben dan jij. Het brengt de levens van anderen, hun culturen, ideeën en denkbeelden dichtbij waardoor je het bespreekbaar kunt maken." De leerkrachten praten met leerlingen over de gedachtes die ze bij de film hebben en over hun eigen levenservaringen. "Vanuit daar kun je ook de vragen stellen: hoe geef je daar betekenis aan met iets als een God als je daarin gelooft, of iets met het hogere of goede?"
Woorden geven aan de werkelijkheid
Filosofie heeft als levensbeschouwelijk vak een belangrijke plek binnen het curriculum van de school. Niels Hexspoor, vorig jaar winnaar van de verkiezing Filmleraar van het Jaar regio Midden, geeft filosofieles waarbij hij graag gebruik maakt van film. "Het Corderius is één van de weinige scholen waar je ook voor filosofie kunt kiezen als je havo doet." Volgend jaar start het Corderius ook op de mavo met filosofieles. Rector Arnoud: "We stelden ons de vraag: is nadenken over levensvragen van minder belang op de mavo dan op het vwo?"
Het antwoord was nee. "Ik zie filosoferen als iets dat iedereen altijd al doet," zeg filosofiedocent Niels. "Een nieuwsgierigheid naar denken, naar wijsheid, is mens-eigen." De opvatting op het Corderius is dat het voor alle leerlingen boeiend is. "Je leert woorden geven aan hoe volgens jou de werkelijkheid in elkaar zit en denkt na over wat goed is en wat niet." Wat Niels in de lespraktijk al snel ontdekte, is als je eerst met de ervaring van leerlingen begint en vanuit daar overstapt naar de theorie, het inzicht volgt. "Film is de brug tussen de ervaring en de theorie."
LEERLINGEN
Niels: "Voor de filosofieles kiezen we regelmatig een film waarvan we denken dat het zowel een interessant filosofisch thema heeft als aansluit bij de belevingswereld van leerlingen." In overleg met de afdeling Educatie van De Lieve Vrouw en programmeur Wilko reserveert Niels zalen en het filmtheater houdt hem op de hoogte van geschikte films die eraan komen. "Echt fantastisch dat we zo met elkaar kunnen samenwerken."
In de bioscoopzaal warmt Niels de leerlingen op met een voorgesprek. "Ik vertel over het filosofische thema en geef kijktips: welke kleuren komen veel terug? Wat voor camerastandpunten worden gebruikt?" Tijdens de nabespreking, ook in de filmzaal, is er ruimte voor de persoonlijke inbreng van leerlingen. "Wat ik merk, is dat leerlingen zich echt openstellen. Want je bent even uit de normale schoolcontext. In de mooie omgeving van het filmtheater nemen ze wat ze aan het doen zijn nog meer serieus."
Niels merkt ook dat de lesstof beklijft dankzij film. Wanneer leerlingen een toets-vraag beantwoorden waarbij ze een voorbeeld moeten geven bij een abstract concept, doen ze dat niet zelden aan de hand van een film. En als hij in de supermarkt een oud-leerling tegenkomt, start het gesprek steevast met: nou meneer, die fílm, ik denk er nog steeds aan!".
Bekijk het filmpje van filmhub Midden over Corderius College en De Lieve Vrouw
LESPROGRAMMA I FILOSOFIE
In de havo-eindexamens komen drie gebieden terug: antropologie, ethiek en politieke filosofie. Niels: "Ethiek gaat over wat goed en slecht is en er zijn natuurlijk ontzettend veel films die gaan over ethische keuzes. Zo keken we een stukje van Lone Surviver over een Amerikaanse soldaat in Afghanistan die een keuze moet maken: schiet ik deze onschuldige herders dood of niet? Ik zet de film stop op het moment dat de keuze gemaakt moet worden en vraag de leerlingen om vanuit een bepaalde filosofische theorie te beredeneren wat de goede keuze kan zijn voor de personages, en wat hun eigen keuze zou zijn op dat moment."
Voor antropologie, over wat een mens is, maakten leerlingen een po (praktische opdracht) waarin ze uit films kunnen kiezen waarin verschillende mensbeelden naar voren komen. "Ze analyseerden Ex Machina. Wat zegt de filmmaker over wat de mens eigenlijk is? En hoe kun je dat linken aan wat filosofen tijdens deze periode hebben voortgebracht? Soms weten leerlingen dingen in films te benoemen die Niels zelf over het hoofd heeft gezien. "Daar word ik echt heel gelukkig van!"
LESPROGRAMMA I KUNST
Niels geeft les aan een kleinere groep leerlingen dan kunstdocent Emma, want filosofie is één van de 18 keuzevakken waar leerlingen ook in examen in kunnen doen. Het is aan kunstdocent Emma om een hele klas mee te krijgen in haar kunstlessen. Ook Emma gebruikt film om werelden te laten zien en perspectieven te bieden die je anders misschien was tegenkomen, om leerlingen vervolgens uit te dagen om daarover verder na te denken door onderzoek of door zelf film te maken.
Leerlingen even vertragen in een tijd waarin alles heel snel gaat, is iets dat ze hoopt te bereiken. "Met het kijken naar en bespreken van videokunst kan ik leerlingen even stilzetten en kritisch laten kijken. Dat is wat film óók biedt. En van daaruit bespreek ik het ontstaan van videokunst in een tijd van massamedia als een leuke parallel. Kunstenaars zoals Nam June Paik sprongen in de bres tegen snelheid; in deze tijd is dat wat mij betreft nog steeds relevant."
Mavo 3 heeft één periode film en havo 5 twee periodes. In de twee periodes in havo 5 gaan de leerlingen aan de slag met filmgeschiedenis en videokunst. Ze verdiepen zich in de eerste periode in het ontstaan en de geschiedenis van film en ze krijgen les over filmanalyse waarbij ze leren hoe je film interpreteert en wat de contexten zijn. Ze oefenen daar ook mee en ze voeren zelf een onderzoek uit. "Hoe ze dat inrichten, laten we open. Sommigen vinden het effect van muziek bij een bepaalde scène heel interessant, een ander verdiept zich in hoe de eerste animatiefilms zijn gemaakt."
In de tweede periode wordt de koppeling met videokunst gemaakt. Hiervoor wordt er een bezoek gedaan aan Eye Filmmuseum, vorig jaar was dat een bezoek aan de tentoonstelling van Fiona Tan. “Ze maken ook zelf een videokunstwerk, dus een praktische opdracht waarmee ze het vak afsluiten. Voor die maakopdracht krijgen ze tijd tijdens de les en ik vind het heel belangrijk om ze dan ook veel voorbeelden te geven waar ze hopelijk inspiratie uit halen en zelf mee aan de slag kunnen."
Elk jaar in oktober doen leerlingen uit havo 4 en vwo 4, tijdens de projectweek Binnenstebuiten, mee aan een filmactiviteit vanuit ckv.
Ze gaan de school uit, de stad in, om bij culturele instellingen mee te doen aan workshops. Alle leerlingen -dat zijn er zo'n 275- kijken in filmtheater De Lieve Vrouw een documentaire. Dit jaar is dat de documentaire Candy: A Skater's Mind. Daarnaast kiezen de leerlingen een workshop waar ze aan mee willen doen. De Lieve Vrouw biedt twee workshops. Dit jaar gaat het om Documentaire maken, waarbij ze na een korte theorieles in beeld brengen hoe ze de stad beleven. En na afloop van de workshop Vloggen bekijken ze de resultaten samen in de filmzaal.
DESKUNDIGHEID
Binnen het Corderius geeft Niels samen met Desiree Berendsen filosofieles tot het einde van dit schooljaar. "Een enorme luxe dat we het met z'n tweeën hebben kunnen doen de afgelopen vijf jaar. Zij is mijn grote motivator geweest. Als ik weer met een idee voor een film aankwam, zei Desiree: laten we dit doen."
Voor de filosofie-lessen voor mavo-leerlingen en de Intermezzo-klas (kinderen tussen groep 8 en het eerste jaar van de middelbare) wordt een project voorbereid in samenwerking met regisseur Margien Rogaer van de jeugdserie Lampje waarbij leerlingen het boek lezen, emoties leren herkennen en zelf filmmaken. Het is een interdisciplinair project waarin Nederlands, drama, film, kunst en filosofie samenkomen.
Emma zit in een grote vakgroep beeldende kunstdocenten. De docenten die lesgeven in de onderbouw focussen zich op design, textiel en tekenen. Emma geeft, samen met nog twee collega's, vooral les aan de bovenbouw met ckv en kunst algemeen. Voor deskundigheidsbevordering op het gebied van film bezoekt Emma de meetups van filmhubs. "Je hoort wat andere scholen doen en neemt altijd weer iets mee dat inspirerend is. Je hoeft er niet gelijk een hele leerlijn uit te halen, het kunnen gewoon tips en tricks zijn die je gelijk in je eigen les kunt uitproberen."
SAMENWERKINGEN
Een vaste samenwerking heeft het Corderius al jarenlang met De Lieve Vrouw. Het filmtheater is één van de culturele instellingen die meedoet aan de projectweek Binnenstebuiten, waarbij NEOS -een onafhankelijk expertisecentrum voor cultuuronderwijs- meedenkt over de organisatie en inhoud van de workshops.
De school heeft ook een duurzame relatie met filmhub Midden. Niels is als spreker betrokken bij de meetups van filmhub Midden en verkent met hen manieren om nog meer met film te doen op het Corderius. Niels: "Met maatschappijleer, godsdienst, ckv en filosofie kun je, in plaats van een essay, leerlingen vragen om een documentaire te maken. Met hulp van filmhub Midden willen we dat van de grond krijgen."
Fotografie afbeelding bijeenkomst Filmhub Midden in Almere: Erik Carrière.
